ENCYKLOPEDIA POJĘĆ

Witamina A spełnia wiele ważnych fizjologicznych funkcji dla naszej skóry: odpowiada za integralność błon komórkowych, prawidłowe funkcjonowanie komórek tkanki nabłonkowej, zarówno pokrywających jak wydzielniczych i czuciowych, reguluje wzrost tkanki nabłonkowej i innych komórek organizmu, utrzymuje prawidłowy stan skóry, włosów i paznokci, odpowiada za prawidłowe wytwarzanie kolagenu.

Procesy biochemiczne w organizmach, zwłaszcza te związane z oddychaniem, prowadzą do powstawania wolnych rodników tlenowych. Powstawanie wolnych rodników z białek, lipidów, kwasów nukleinowych i cukrowców obecnych w komórkach powodowane jest przez reakcje z wolnymi rodnikami tlenowymi. Wolne rodniki w organizmie są przyczyną degradacji DNA i są rozważane jako przyczyna starzenia się organizmu. Antyoksydacja jest zatem działaniem ograniczającym reakcję chamiczną z wolnymi rodnikami tlenowymi.

Cytral – organiczny związek chemiczny z grupy aldehydów. Związek ten posiada intensywny zapach przypominający cytrynę. Jest składnikiem olejku z trawy cytrynowej oraz olejków z werbeny, mirtu cytrynowego, cytryny i pomarańczy. W kosmetykach i produktach higieny osobistej cytral jest stosowany do formułowania wielu rodzajów kosmetyków, w tym balsamów po goleniu, produktów do kąpieli, nawilżaczy, perfum i wód kolońskich, preparatów do pielęgnacji skóry i opalania. Ma on również działanie feromonalne u akar i owadów. Cytral jest wykorzystywany w syntezie witaminy A, likopenu, jononu i metyliononu oraz do maskowania zapachu dymu. Trawa cytrynowa wykazuje aktywność owadobójczą i przeciwgrzybiczą oraz przeciwko szkodnikom magazynowym.

Witamina D reguluje cykl odnowy biologicznej naskórka, który wydłuża się wraz z wiekiem. Jej deficyt powoduje pogarszanie się jakości skóry, uwidacznianie objawów jej starzenia się, zwiększenie podatności na stany chorobowe, zaburzenia procesu złuszczania, pogorszenie funkcji barierowych i mniejszą odporność na czynniki środowiskowe.

Potocznie zwana witaminą młodości jest antyoksydantem, który chroni komórki przed utleniaczami. Bierze udział w dostarczaniu składników odżywczych do komórek. Wzmacnia ścianę naczyń krwionośnych oraz chroni czerwone krwinki przed przedwczesnym rozpadem.

Witamina F to zespół wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT).Witamina F znalazła zastosowanie przede wszystkim w kosmetyce i leczeniu chorób skóry; zapobiega zmianom zapalnym skóry, przyspiesza gojenie ran, regeneruje naskórek, usprawnia funkcjonowanie gruczołów łojowych skóry, łagodzi zmiany trądzikowe, hamuje procesy starzenia skóry, chroni skórę przed szkodliwym działaniem warunków atmosferycznych, zapobiega wysychaniu skóry. Niedobory witaminy F mogą powodować łuszczycę, łupież, wypryski alergiczne, odparzenia u niemowląt (w tym też pieluszkowe zapalenie skóry), trądzik, odleżyny.

Fitosterole to substancje roślinne o budowie bardzo zbliżonej do ludzkiego cholesterolu. Regularnie przyjmowane z dietą pomagają skutecznie obniżyć poziom cholesterolu, zmniejszają ryzyko miażdżycy i zawału, a nawet mogą chronić przed niektórymi nowotworami. Źródła fitosteroli to przede wszystkim oleje i masła roślinne.

Fosfolipidy stanowią istotny składnik budowy błony komórkowej. Występują obficie szczególnie w tkance nerwowej, wątrobie i krwi. Ich głównym celem jest budowa błon komórkowych. Cześć cząsteczek fosfolipidów jest rozpuszczalna w wodzie, a druga część nie. Dzięki temu potrafią stworzyć tzw. dwuwarstwę lipidową, która skutecznie izoluje wnętrze komórki od otoczenia.

Witamina K to grupa związków nierozpuszczalnych w wodzie, ale rozpuszczalnych w tłuszczach, które są konieczne do ich wchłonięcia przez organizm. Witamina K przede wszystkim zapewnia prawidłową krzepliwość krwi. Zapobiega krwawieniom wewnętrznym oraz krwotokom, jest czynnikiem zmniejszającym nadmierne, obfite krwawienia miesiączkowe.

Jest silnym przeciwutleniaczem, który wychwytuje wolne rodniki. Limonen często dodawany jest do kosmetyków naturalnych. Nadaje im zapach skórki cytrynowej, stanowiąc składnik kompozycji zapachowych. Trzy izomery optyczne, z których się składa (D-limonen, L-limonen i D,L-limonen), mają właściwości antyoksydacyjne, antynowotworowe i antybakteryjne. Hamują także aktywność enzymu elastazy, dzięki czemu zapobiegają degradacji elastyny oraz białka, które wraz z kolagenem są odpowiedzialne za jędrność i elastyczność skóry. D-limonen zwiększa dodatkowo przyswajalność koenzymu Q10.

Kwas linolowy jest nienasyconym kwasem tłuszczowym z grupy Omega-6. Występuje głównie w tłuszczach roślinnych i jest egzogenny – oznacza to, że dostarczymy go do organizmu razem z pożywieniem. Posiada właściwości, dzięki którym z powodzeniem wykorzystywany jest w kosmetyce. Jest odpowiedzialny za nawilżenie skóry i jej regenerację. Jeśli zostanie użyty w dużym stężeniu to zwiększa przepuszczalność warstwy rogowej naskórka. Kwas linolowy to składnik sebum produkowanego przez gruczoły łojowe. Stosowanie kwasu sprawi, że skóra będzie gładka, nawilżona, zostanie przyspieszona jej odnowa komórkowa. Normalizuje on również pracę gruczołów łojowych oraz zmniejsza przebarwienia.

W kosmetyce, najogólniej mówiąc, lipidy to naturalne tłuszcze produkowane przez naszą skórę. Są jednym z podstawowych budulców skóry i są niezbędne, aby funkcjonowała prawidłowo. Odgrywają kluczową rolę w tworzeniu ochronnego płaszcza lipidowego. Chociaż istnieje wiele rodzajów lipidów, trzy z nich są najważniejsze dla skóry: Cholesterol - ten lipid przyspiesza regenerację bariery skórnej i poprawia wygląd skóry. Widoczne starzenie się cery jest często spowodowane niedoborem cholesterolu. Pamiętaj jednak, że cholesterol w skórze różni się od cholesterolu znajdującego się we krwi. Dostarczenie cerze w większej ilości tego tłuszczu nie spowoduje wzrostu poziomu cholesterolu we krwi. Ten lipid odpowiada przede wszystkim za elastyczność cery. Ceramidy - ten rodzaj lipidów przede wszystkim zwiększa nawilżenie cery i wzmacnia ochronę barierową skóry. Niedobór ceramidów jest główną przyczyną przesuszeń. Kwasy tłuszczowe - występują w dużej ilości w młodej, zdrowej skórze. Pełnią funkcję regulującą: pomagają utrzymać równowagę lipidową skóry.

Sole mineralne – nieorganiczne związki chemiczne z grupy soli. Pojęcie to często odnosi się do soli spotykanych w naturze (w organizmach żywych, pożywieniu itp.). Sole mineralne są ważnym składnikiem diety człowieka, spełniają bowiem rolę budulcową oraz regulacyjną. Sole mineralne dzielą się na dwie grupy: makroelementy – występują w większych ilościach w organizmie. Spełniają funkcję budulcową dla tkanek zębów, kości, skóry, włosów (np. węgiel, azot, tlen, wapń) oraz mikroelementy – występują w mniejszych ilościach w organizmie, są jednak niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania. Regulują wiele procesów zachodzących w komórkach. Należą do nich m.in. żelazo, mangan, jod, miedź, cynk, fluor i kobalt.

Omega-3 Jest prekursorem hormonów tkankowych (prostaglandyny, leukotrieny itp.), związków o dużej aktywności biologicznej. Pobudzają metabolizm komórkowy. Redukują zaczerwienienia i podrażnienia skóry, odbudowują naturalną powłokę hydrolipidową, utrzymują właściwy poziom nawilżenia, mają korzystny wpływ na skórę – łagodzą objawy łuszczycy oraz trądziku. Usprawniają krążenie i mikrokrążenie skóry, wzmacniają odporność, przyspieszają metabolizm tkanki tłuszczowej. Zwiększają poziom serotoniny – neuroprzekaźnika pozytywnie wpływającego na samopoczucie.

Jego niedostateczna podaż powoduje stan zapalny skóry, niedobór płytek krwi, zmniejsza odporność organizmu i predysponuje do schorzeń układu krążenia. Wykazują właściwości przeciwzapalne i immunomodulujące. Kwasy Omega-6 jako składniki preparatów kosmetycznych naprawiają i wzmacniają barierę skóry. Zapobiegają nadmiernej utracie wody i wzmacniają barierę chroniącą przed przepuszczaniem z zewnątrz bakterii, toksyn, grzybów i alergenów. Zmniejszają suchość skóry. W olejach roślinnych (na przykład właśnie w Omega-6) rozpuszcza się wiele substancji naturalnych o dużej aktywności biologicznej, takich jak witaminy A, D, E, fosfolipidy, hormony, związki sterydowe i barwniki roślinne. Dzięki ich właściwościom rola olejów roślinnych i zawartych w nich kwasów Omega-6 jest nieoceniona i niezwykle ważna dla poprawy wyglądu skóry i włosów.

Kwasy Omega-9 to organiczne związki chemiczne zaliczane do grupy niezbędnych, nienasyconych kwasów tłuszczowych. Jednym z najważniejszych przedstawicieli tej grupy jest, na przykład, kwas oleinowy, który posiada szerokie zastosowanie w kosmetologii. Sprawia, że skóra jest gładsza i odpowiednio nawilżona. Inny kwas, Omega-9: kwas rycynolowy, wykazuje z kolei działanie przeczyszczające.

Kwas tłuszczowy występujący bardzo powszechnie w świecie roślin i zwierząt. Jest głównym kwasem tłuszczowym budującym płucny surfaktant, który zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych. W mleku ludzkim kwas palmitynowy występuje w ilości ok 20% wszystkich kwasów tłuszczowych.

Płaszcz lipidowy to bariera ochronna skóry składająca się z naturalnych tłuszczów produkowanych przez naszą skórę. Zatrzymuje ona wilgoć, chroni cerę przed uszkodzeniami oraz zatrzymuje brud i zanieczyszczenia na zewnątrz organizmu. Płaszcz lipidowy wspomaga również naturalny proces naprawy i regeneracji skóry. Kiedy nasza bariera lipidowa jest mocna, skutecznie zapobiega utracie wilgoci i przenikaniu czynników środowiskowych. Naruszony płaszcz sprawia natomiast, że skóra staje się bardziej podatna na podrażnienia, trądzik czy przesuszenia.

Potas jest pierwiastkiem, który - pochodzenia roślinnego - jest bazą do produkcji gliceryny w mydle Alata Samina. Ten pierwiastek to źródło urody znane od wieków, jednak należy pamiętać, że ten pierwiastek potrzebny jest w diecie. Odpowiedni poziom potasu w organizmie to optymalnie nawilżona skóra. Braki powodują nie tylko przesuszenie i łuszczenie się skóry, ale także matowienie. Niedobór potasu wpływa też na łamliwość włosów i paznokci. Najwięcej potasu zawierają ziemniaki, owoce cytrusowe, banany i warzywa liściaste.

Przeciwutleniacze to grupa związków chemicznych, które wstrzymują lub opóźniają proces utleniania się komórek. W głównej mierze to naturalne substancje roślinne, które wspierają naturalne mechanizmy obronne komórek człowieka, ale przeciwutleniaczami mogą być także jony metali przejściowych (manganu, cynku, selenu). Są powszechnie uważane za środek prewencyjny w zapobieganiu licznym chorobom takim jak nowotwory, chorobie niedokrwiennej serca a nawet chorobie wysokościowej.

Kwas stearynowy to nienasycony kwas tłuszczowy, który występuje w tłuszczach roślinnych oraz zwierzęcych. Stosowany jest głównie do wyrobu mydeł i emulgatorów, wykorzystywanych w emulsjach kosmetycznych. Kwas stearynowy dodawany do kosmetyków ma właściwości głęboko oczyszczające. Kolejną jego zaletą jest silne nawilżanie skóry i ochrona jej przed utratą wody. Tworzy on na niej cieniutką warstwę ochronną i jednocześnie matującą. Z tego względu jest składnikiem wielu kremów.

Substancja naturalnie występująca m.in. w ziarnach kakaowca, a także w herbacie, kawie, orzeszkach coli oraz liściach ostrokrzewu paragwajskiego (tzw. yerba mate). W dużych dawkach obniża ciśnienie krwi i jednocześnie jest moczopędna. Charakteryzuje się gorzkawym smakiem, bardzo słabo rozpuszcza się w wodzie. Stwierdzono, iż związek ten podawany w niewielkich dawkach powoduje rozszerzanie się naczyń krwionośnych w mózgu, co w konsekwencji poprawia ukrwienie tego narządu i usprawnia jego funkcjonowanie. Na podobnej zasadzie teobromina oddziałuje na serce (rozszerza naczynia wieńcowe). Teobromina posiada w niewielkim stopniu właściwości stymulujące, podobnie jak kofeina. Niektóre źródła wskazują, iż stosowanie teobrominy pomocne może być w programach redukcji masy ciała. Substancja ta w połączeniu z kofeiną i polifenolami zawartymi w zielonej herbacie wykazuje działanie termogeniczne. W suplementacji sportowej teobromina używana jest jako delikatny diuretyk i spalacz tłuszczu.